اگر امروز يك لپتاپ جديد با سيستم عامل ويندوز 10 خريداري كنيد، در منوي استارت با صحنه اي مانند تصوير بالا مواجه مي شويد كه پر از تايل هاي چشمك زن و نرم افزارهاييست كه شايد هيچگاه از آنها استفاده نكنيد. در دنياي كامپيوتر به اينگونه نرم افزارها «Bloatware» يا نفخ افزار گفته مي شود.
نفخ افزارها اساساً منابع زيادي از سيستم را به خود اختصاص مي دهند و نكته منفي آنها نيز بلا استفاده بودن توسط كاربر است؛ چرا كه عملاً بخشي از حافظه و توان پردازشي دستگاه را در اختيار مي گيرند در حالي كه كاربر نيز بهره چنداني از آنها نمي برد. اما چرا با اين وجود كمپاني هاي مختلف همچنان از نفخ افزار در محصولات خود استفاده مي كنند؟
بياييد كمي به عقب باز گرديم. در سال هاي ابتدايي عرضه رايانه ها و پس از آن تلفن هاي هوشمند، نرم افزارهاي كاربردي اندكي در اختيار كاربران قرار مي گرفت و ساير موارد مورد نياز بايد به صورت دستي روي سيستم نصب مي شدند. مهم ترين عامل در اتخاذ اين رويكرد، محدوديت حافظه و توان پردازشي ديوايس هاي قديمي تر بود كه در صورت نصب تعداد زيادي نرم افزار به صورت پيش فرض ، كارايي خود را از دست مي دادند
اما حالا با پيشرفت فناوري و افزايش چشمگير قدرت و فضاي ذخيره سازي گجت هاي موجود، شركت هاي سازنده آزادي عمل بيشتري پيدا كرده و به منظور ترغيب مصرف كنندگان براي خريد ساير محصولات خود، يا حتي تبليغ براي كمپاني هاي نرم افزاري ديگر اقدام به نصب انبوهي از نرم افزارها و قابليت هاي نه چندان پر استفاده روي محصولات خود مي كنند كه در نهايت موجب سردرگمي كاربر و به هدر رفتن بخش قابل توجهي از منابع سيستم او مي شود.
جالب اينجاست كه استفاده از نفخ افزار تنها به كمپاني خاصي مانند مايكروسافت محدود نمي شود، بلكه شركت هايي مانند اپل و سامسونگ نيز با ارائه برخي نرم افزارها و ويژگي هاي كم كاربرد، سهم به سزايي در فراگير شدن پديده مذكور دارند. در اين بين اصرار شركت ها به استفاده كاربران از فضاي ابري نيز مايه نارضايتي طيف بيشتري از مصرف كنندگان شده است
به عنوان مثال در صورت استفاده از فضاي ابري اپل (iCloud) و نزديك شدن به محدوديت سرويس رايگان 5 گيگابايتي، هر روز با پيغام هاي مختلف مبني بر امكان افزايش فضا در ازاي پرداخت پول مواجه مي شويد. يا سرويس گوگل درايو و اپليكيشن Photos گوگل كه با سماجت مثال زدني به دنبال تهيه نسخه پشتيبان از عكس ها و اطلاعات كاربر هستند.
در مناطق جغرافيايي مختلف، كشورهاي شرق آسيا به خصوص كره جنوبي بالاترين ميزان رواج نفخ افزار را دارند به طوري كه در بعضي از محصولات ال جي كه به صورت باندل از سوي اپراتورها عرضه مي شوند، بالغ بر 50 نفخ افزار مشاهده مي شود كه براي يك كاربر در كشورهاي اروپايي يا آمريكا رقم غير قابل تصوري است. نكته قابل توجه اينكه موارد مذكور تنها به نرم افزارهاي مستقل محدود نمي شود و حتي در صفحه بوت گوشي نيز لوگوهاي تبليغاتي اپراتور مشاهده مي شوند كه بنا بر تعريف، نوعي نفخ افزار هستند.
البته كاربران ويندوز 10 هم حال و روز بهتري ندارند و تقريباً به حذف و غيرفعالسازي موارد اضافي عادت كرده اند. در نقطه مقابل محصولات سري پيكسل كمپاني گوگل نسبت به رقبا نرم افزارهاي اضافي كمتري دارند كه علي رغم كمياب و گران بودن اين محصولات، خريد آنها را تا حدي توجيه مي كند.
در مجموع مي توان اين طور برداشت كرد كه توليدكنندگان فعلاً عزم جدي براي حذف نفخ افزارها از محصولات خود ندارند و سود سرشاري از اين راه به دست مي آورند. اما كاربري كه 1000 دلار براي تلفن هوشمند خود هزينه مي كند، انتظار دارد تمام توان و حافظه گجت را در اختيار خود داشته باشد، عاملي كه احتمالاً در آينده با پيگيري هاي حقوقي سازمان هاي حمايتي به كاهش نفخ افزارها خواهد انجاميد.